KoraY
Üye
Teþekkür Sayýsý 0
 Offline
Cinsiyet: 
Mesaj Says: 36
|
 |
« : 10 Temmuz 2008 - 14:42:14 » |
|
Miyelin tamirinin sirlar kilidini nasil acabiliriz?
Myelin Repair Foundation (MRF, miyelin tamiri kurulusu) 2002 yilinda kuruldugunda, miyelin olusumuyla ilgili olan oncelikli biyolojik yontemler biraz biliniyordu ve MS tarafindan oncelikli olan bu yontemler nasil etkileniyordu. Fakat goruluyorduki, beyin ve omuriligin miyelin tamiri icin bir kapasitesi vardi ve miyelin tamiri yakin zamanda kendiliginden bir yer edinmis olacagi gorunuyordu. MRF calisanlari etkili bir miyelin tamiri tedavisi gelismeden once, cevaplanmasi gereken bazi kritik sorularin olabilecegini anladilar.
MRF, asagidaki kritik sorularin cevaplari icin 5 yillik bir arastirma plani gelistirdi;
1- Kok hucrelerin;
a) miyelin onarimini saglayan hucreler (oligodendrocytes) icin oncu olmasina ne sebep olabilir?
b) dogru yere yonelmesine, goc etmesine ne sebep olabilir?
c) cogalip ve istenilen duruma,olgunluga gelip miyelin hasarini tamir etmesine ne sebep olabilir? ve MS bu islemi nasil onleyebilir?
2- Olgunlasmamis, istenilen durumda olmayan miyelin onarimini saglayan hucreleri (oligodendrocytes) farklilastirip, istenilen duruma getirecek olan yontemler nelerdir?
3- Miyelinin bicimi, gorunusu nasildir? Miyelinin duzgun bicimini saglayacak yapi, tasarim nedir? Miyelin formu, axonla (sinir iletimlerinin yapildigi bir cesit tel) nasil etkilesim kuruyor? MS tarafindan bu yapi, tasarim ve islev nasil etkilenir?
4- Miyelin tamirini onlemede veya miyeline verilen hasarda bagisiklik sisteminin rolu nedir?
5- MS'te, Blood brain barrier'in (beyin kan duvari, sitedeki videoda (http://www.myelinrepair.org/index.shtml), kan hucrelerinin ve t-hucrelerinin beraber gectigi yerde bir kirilma, sapma olup t-hucrelerinin ordan gecip, miyelin kilifina saldirmasinda gorebiliriz) kirilmasina ne rol oynuyor? ve bu nasil tamir edilebilir?
6- Bu islemlerin insan bedeninde yapilmasi zor olacagindan, nasil bir gelismis hayvan yada hucresel modellere, MS'li insanlar icin kabul edilebilecek cevaplar saglamak icin ihtiyacimiz olabilir?
Bu sorulari cevaplamak kolay degil. Bu sorulari cevaplamadan once MRF takiminin yeni bilimsel stratejilere, aletlere ve tanimini yapip konu ile ilgili calismalara baslanacak methodlara ihtiyac duyuldu ve yeni olan miyelin tamiri tedavisi hedefleri kesfedildi.
Hedef, biyolojik bir yontemi, islemi kontrol eden bir kilit gibi. Kullandigimiz ilaclar, iyilestirici kazanc saglamak icin kilit gorevi gorerek kilitleri acip yada kapayarak belirli bir biyolojik islemi, yontemi kontrol eder. MRF calisanlari, MS havyan modellerinde veya hucre calismasinda, biyolojik surecte, islemde gerceklesen kilit noktalarin etkilenmesini gosterecek bir hedef kesfinin oldugunu dusunuyorlar.
Miyelin tamiri icin 5 onemli baslik belirtildi. Bunlar;
1- Miyelin onarimini tesvik etmek icin blood brain barrier'i (beyin kan duvari, sitedeki videoda (http://www.myelinrepair.org/index.shtml), kan hucrelerinin ve t-hucrelerinin beraber gectigi yerde bir kirilma, sapma olup t-hucrelerinin ordan gecip, miyelin kilifina saldirmasinda gorebiliriz) onarmak;
Blood brain barrier, CNS (central nervous system, merkezi sinir sistemi) hastaliklari tedavisinde cok onemli bir faktordur. Kan damarlari ve kilcal damarlar farkli dokulardadirlar. Hucreler tarafindan kaplanan kan damari duvari, kastan daha da iyi olan pericytes (perisit) ve astrocytes'ler (astrosit) tarafindan cevrilidirler. Cogu kan damari icindekileri disa sizdirir boylece, besin maddeleri, oksijen ve diger molekuller dokularin icinden, disindan ve hucrelerden gecerler. Beyindeki kan damarini kaplayan hucreler birbirlerine sikica baglidirlar. Boylece beyni korurlar. Bu hucreler birer filtre gorevi gorup, beyini yabanci materyallardan korur. Bu hucreler beyine bircok ilacin girmesini engellemede etkilidirler. MS'de hastaligin baslangicinda, kan damarini kaplayan hucreler arasindaki siki baglantilar bolunup antikorlarin, proteinlerin ve hucrelerin yikima ugramis miyelin bolgesine girmesine ve bagisiklik sistemini uyandirmasina, kamcilamasina izin verir.Boylece blood brain barrier'deki kirilmalar miyeline ve sinir tellerine zarar vererek, hastaligin gelismesinde katkida bulunur.
Blood brain barrier'i kapatmak hastaligin gelisimini onlemeli ve normal miyelin onarimina yardimci olmali. Arastirmacilar, yuksek derecede beyindeki kan damarlarinda gorunen 2 hedef molekul tanimlamislardi. Fakat umduklari gibi olmadi. Bu nolekuller vucudun baska yerlerinde olabilir. Bu durum, arastirmacilari blood brain barrier'i duzenleyecek bir ilac arastirmasina yoneltti.
2- Lezyonda bulunan hucrelerle miyelin onarimini tesvik etmek;
Yillardir, miyelin onarimini saglayan hucrelerin (oligodendrocytes), yanindaki sinir tellerini (axon) miyelinlememeleri (onarmamalari) doktorlarin akillarini karismistir. Neden bu hucreler miyelin onarimini gerceklestirmesin? MRF arastirmacilarinin dusunusune gore bu hucreler olgunlastirabilir, boylece miyelinleme yada onarma mumkun olabilir.
Arastirmacilar gecen 3 yilda bu konu uzerine kapsamli bir anlayis getirdiler. Ilk olarak miyelinlemeyle ilgili bir metoda ihtiyaclari vardi. MRF calisanlari, noronlari ve miyelin onarimini saglayan hucreleri (oligodendrocytes) birlikte uretecek bir metod gelistirdiler. Ve bu kultur, uretim ortaminda miyelin olusumunu tesvik edecek bir deneysel karisim bulundu. Hayvanlar uzerinde yapilan arastirmalarda, bu kultur, uretim ortaminda olusan miyelin kisimlarindan herbiri birbirinin tipkisi, aynisiydi. Simdi MRF arastirmacilari, miyelin olusumu islemini gozlemleyip, islemin herhangi bir yerinde hucre aktarimi yapabiliyorlar.
3- Miyelin onarimi islemini, bagisiklik sisteminin herhangi bir mudahalesinden korumak;
MRF calisanlari, miyelin tamirinin bagisiklik sistemi tarafindan onlenebilecegini gosterdi. T-hucreleri, astrocytes (astrosit) ve microglial cells (mikroglial hucreleri) miyelin onarimini saglayan hucreleri (oligodendrocytes) yok edebilir. Boylece bagisiklik sistemi beyinde iltihaplanmalara neden olur. Miyelin onarimini saglayan hucreler (oligodendrocytes) miyelini onarmada tesvik edildiginde, miyelin proteinleri icin sentez orani 1000 kat artar. Bu durum hucrenin metabolizmasinda muazzam bir gerilme yaratir. Eger hucrenin basina, islem sirasinda, iltihaplanmadan ekstra bir gerilme gelirse, asiri yuklenmeden dolayi yikima sebep olur.
Arastirmacilar bu yikimi korumak icin yollar arastiriyorlar. Miyelin proteinlerinin sentezlerini duzelterek, hucrelerdeki asiri yuklenmeyi onleyebilirler. Arastirmalar hayvanlar ve hucreler uzerinde devam ediyor.
4- Bagisiklik sisteminden gelen karsiligi bolmek, dagitmak ve miyelin tamirini tesvik etmek;
MRF calisanlari MS hayvan modellerinde, bagisiklik sisteminden gelen karsiligi, aktivasyonu beyin icerisinde tahrik edebilirler. Boylece neden kalici demiyelinize lezyonlarin sadece birkac bolgede gelistigi aciklanabilir. Blood brain barrier odun verdiginde, t-hucreleri beyine beraberinde ozel bir grup dendritic hucrelerle ile beraber girebilir. Dendritic hucreler, zarar gormus miyelinden protein parcalarini alir ve bunlari t-hucrelerini tesvik etmek icin kullanir. Bir kere tesvik edilen bu t-hucreleri ekstradan buyuyen bir lezyonla miyelin hasari olusturur. Fakat, dendritic hucrelerinin t-hucrelerini aktive etmesi icin dendritic hucrelerinin birden fazla hasarli miyelinde bulunan protein parcasina ihtiyaci vardir. Ayrica, dendritic hucrelerinin t-hucrelerini tesvik edici baska yontemlerin bulunmasi gerekiyor. Hasar gormus miyelindeki protein parcasi ve tekrar tesvik etme faktoru birer kilit konumunda ve t-hucreleri dogru anahtara sahip olmali.
5- Sinirsel kok hucreleri, miyelin onarimi icin tesvik etmek;
Kok hucrelerin tedavi edici, yenileyici yanlari biliniyor. Kok hucreleri hasarli lezyona goc edip, yerlesip cogalip ve istenilen konuma, olgunluga gelip yeni miyelin uretmeli. Bu karisik islem kimyasal isaretlerle ve hucresel etkilesimle her adimda kontrol edilir. Hayvanlar uzerinde yapilan arastirmalarda, kontrollu bir bicimde hayvanlarda yaradilan demiyelinize lezyonlarin onarim surecleri takip edildi ve onemli bilgiler elde edildi;
Miyelin hasari kok hucreleri tesvik edip, miyelin onarimini saglayan hucrelere (oligodendrocytes) donustuler ve hasarli bolgeye ulastilar.
Bazi molekuler ipuclari, miyelin tamirini tesvik etmede iyi bir amac sayilmazlar.
Normal bir miyelin onarimi icin iltihaplanmadan hemen sonra hizli bir sekilde onarima baslanmali. Cunku lezyonun buyuklugu tedavinin basarisini etkileyebilir.
2 onemli bulus belirlendi. Bunlar, miyelin onarimini saglayan hucrelerin (oligodendrocytes), hasarli miyelin bolgesine yerlesmesini engelleyen sebep ve tamirin engellenmesi.
(15 Mayis 2008)kaynak:http://www.myelinrepair.org/myelin_repair/research_results.shtml
|
