randy
Üye
Teþekkür Sayýsý 0
 Offline
Cinsiyet: 
Mesaj Says: 15
|
 |
« : 16 Ocak 2008 - 22:24:06 » |
|
Erken teþhis her zaman hayat kurtarmýyor. Konu MS olunca týp dünyasý 'erken tedavi mi, geç tedavi mi daha yararlý' diye tartýþýyor.
43. Ulusal Nöroloji Kongresi Serono Uydu Sempozyumunda iki ünlü uzman bu konuda binlerce hastanýn tedavisini etkileyecek bir polemik baþlattý..
Prof. Dr. Aksel Siva Cerrahpaþa Týp Fakültesi
MS her zaman ilerleyen bir hastalýk deðildir. Bazen insanlar hayat boyu tek atak geçirir. Hemen ilaç verirseniz gereksiz olur!
Sizce MS tedavisine ne kadar erken baþlanýrsa, o kadar iyi mi?
MS hastalýðý her zaman kötüye gitmez. Pek çok MS'li hasta MS olduðunun farkýna bile varmadan yaþamlarýný sürdürüyor. MS olduklarýný bilen birçok kiþi de yaþamlarý boyunca birkaç ataktan öteye sýkýntý yaþamýyor. Hemen ilk atakta tedaviye baþlarsanýz bazý hastalarý gereksiz yere tedavi etmiþ olabilirsiniz. Çünkü 20 yaþýnda MS ataðý geçirip bir daha 75 yaþýnda yeni atak geçiren hastalarýmýz da bulunuyor. O yüzden bence, apar topar tedaviye baþlamak hiç de doðru bir karar deðil.
Hastaya ilk ataktan sonra hemen ilaç verilmeli mi?
Her hastaya ilk atakta ilaç verilmesi doðru deðildir. Hasta izlenmeli ve MS giderek artýþ gösteriyorsa, ileride birtakým kalýcý hasarlar býrakabileceðine inanýlýyorsa tedaviye baþlanmalý. MS'i iyiye gidecek kiþilere ömür boyu ilaç vermenin anlamý yok. Bu ilaçlar enjeksiyon olarak yapýlýyor ve hasta için ömür boyu ilaç kullanýmý çok zor.
Tedaviye hemen baþlanmazsa geç mi kalýnýr?
Öyle bir risk de var. Ancak hastalarý izliyoruz, riskli hastalarý baþýboþ býrakmýyoruz. Tedaviye baþlayýp baþlamama seçimini yaparken bizim de amacýmýz zaten gerekli olan tedaviyi geciktirmemektir. Baþlýca hedefimiz; tam zamanýnda tedavidir.
MS'ten henüz zarar görmeyen hastaya MS'li demek mümkün mü?
Bazen hastalar baþlarý aðrýdýðý için MR çektirir ve tesadüfen bulgularda 'MS'e uyumludur' yazýsý bulunabilir. O noktada hastalar MS'li olduklarýna inanýyorlar. MR baþlý baþýna MS teþhisi koymak için yeterli deðildir. Biz bu durumda yeniden bilgilendirme yapýyoruz. MS belirti vermedikçe MS'li olmadýklarýný anlatmaya çalýþýyoruz. Bu kiþiler belki hayatlarý boyunca hiç atak geçirmeyecekler.
MS'e ilaç dýþýnda alternatif tedavi iþe yarar mý sizce?
MS baðýþýklýk sisteminin bir þaþkýnlýðý sonucu ortaya çýkan bir hastalýk. Bu kiþilerde baðýþýklýk sistemi iyi ama yanlýþ çalýþýr. Baðýþýklýk sistemini güçlendirdiði iddia edilen birtakým ilaçlar var, biz onlarý sevmiyoruz. Bu bitkisel ilaçlarýn hepsi zararlýdýr anlamýna gelmiyor ama doktor önermedikçe baðýþýklýk sistemini güçlendiriyor diye çay bile içilmemeli. Bu arada çuha çiçeði yaðý gibi bazý bitkisel tedavilerin etkinliði de bilinmektedir.
MS konusunda ne zaman büyük bir adým atýlacak?
2010 yýllarýnda artýk MS haplarý gelecek ve her gelen ilaç biraz daha etkili olacak. Ayrýca MS hastalýðýnýn nasýl ilerleyeceðini bir genetik testle anlayabileceðiz. Kendilerinde MS olduðu saptanan hastalara yapýlacak kan testiyle de, bu hastalýðýn agresif mi, yoksa pasif mi olduðunu kavrayabileceðiz.
Gizli MS var mýdýr?
Var, bizim sessiz MS dediðimiz gizli bir MS türü var. Yaþamlarýnda MS'e ait hiçbir belirti olmadýðý halde MS olan hastalar var. Tesadüfen çekilen beyin MR'ýnda ortaya çýkýyor ama bu kiþilere tedavi vermiyoruz,. Hatta MS'li bile demiyoruz. Ancak onlara sessiz MS'li gözüyle bakarak, belli aralýklarla MR kontrollerini yapýyoruz. Eðer hastalýk herhangi bir þekilde belirti vermiyorsa zaten bir þey yapmaya gerek yoktur. Bazý kiþilerde MS 3-5 yýl sonra belirti verebiliyor. O zaman da yine o kiþileri izlemeye devam ediyoruz. Aralarýnda MS'i iyi seyredenler de olabiliyor.
* * *
Dr. Mark Freedman Kanada Ottowa Hastanesi
Kalp krizi geçirdikten sonra hastalarý bekletemediðiniz gibi, geçirdikleri MS ataklarýndan sonra da onlarý tedavi için bekletemezsiniz!
Sizce MS tedavisine ne kadar erken baþlanýrsa, o kadar iyi mi?
Son çalýþmalar MS'te erken tedavinin vücuttaki hasarý önlediðini gösteriyor. Kalp krizi geçiren hastalarý bekletiyor musunuz? MS'li hastalarý da bekletmek doðru deðil. Zaten omurilik sývýsý incelenerek ve MR'lara bakýlarak hastalýðýn agresif mi, yoksa pasif mi geliþeceði konusunda artýk kolaylýkla bir kanýya varabiliyoruz. Buna göre karar verip en erken þekilde tedaviye baþlanmasý gerekli bence. Çünkü uygulanan erken tedavi sonucunda hastalar hayatlarýný sýkýntýsýz geçirebiliyor.
Hastaya ilk ataktan sonra hemen ilaç verilmeli mi?
Artýk tek bir ataktan sonra kolaylýkla ilaca baþlama kararý verilebilir. Eðer hastalarý uzun süre izleme þansýnýz varsa, yakýndan izleyerek ataklara göre de ilaç verebilirsiniz ama bizim böyle bir þansýmýz olmuyor. Kanada'da 3 bin MS hastasýný izliyerek yaptýðýmýz araþtýrmalarda, ataklarý bekleyip tedavi kararý vermenin bir lüks olduðunu gördük.
Tedaviye hemen baþlanmazsa geç mi kalýnýr?
Geç kalma riski büyüktür. Çünkü MS'te hasar erken dönemde olur ve geri dönüþü güçtür. Vücutta ataklar büyük hasarlar býrakýr. Ancak erken tedaviyle çok daha iyi bir etki gösterdiklerini biliyoruz. Geç baþlandýðýnda ilaçlar daha az etki ediyor.
MS'ten henüz zarar görmeyen hastaya MS'li demek mümkün mü?
Benim hocalarýmýn bazýlarý hastayla konuþmaz ve hiçbir þey söylemezlerdi ama bu 30 yýl önceydi. Hastaya her þeyi söylemek lazým. Hatta nasýl bir tedavi istediðine hasta kendisi karar vermeli. Ancak benim ülkemde hastanýn bunu kendine saklama hakký var. Ýsterse iþyerine söyler, isterse söylemez. Bu onun bileceði iþtir. Enjeksiyonu yapacak olan hastadýr ve yapýp yapmamaya kendi karar verir.
MS'e ilaç dýþýnda alternatif tedavi iþe yarar mý sizce?
Ýlaçlar son derece önemli. Ýlaç olmayan þeylerden yarar beklemek bence son derece anlamsýzdýr.
MS konusunda ne zaman büyük bir adým atýlacak?
Bu hastalýðý artýk kontrol altýna alabiliyoruz, hatta durdurabiliyoruz. Genetikten çok birþey beklemek zor çünkü bu hastalýða yalnýzca bir gen neden olmuyor. Ancak yalnýzca Kanada'da 25 araþtýrma yapýlýyor ve ben bunlarýn çoðuna katýlýyorum. Yakýnda sonuç alacaðýmýzý düþünüyorum.
Gizli MS var mýdýr?
Var ama açýk MS çok daha belirgindir. Bence onu öðrenin. Tipik MS hastasý dediðimiz kiþi; 20-30 yaþlarýndaki kadýnlardýr. Kadýnlarda MS erkeklere göre 4 kat daha fazla görülmektedir. Ýlk atak görmeyle baþlar; mesela çift ya da bulanýklýk görmeyle. Bacaklarda ve ellerde uyuþukluk olur. Ataklar birkaç gün içinde yükselir ve her ataðýn etkisi birkaç hafta, ortalama 30 gün sürer. Bazý MS'lilerde bu 1 yýl devam eder. Bu hasarlardan hastalarý korumak için hemen önlem alýp, ilaç tedavisine baþlamak gerekir.
|
