Kök hücre ile tedavi alternatifleri
Kök hücre konusu gündemde kalmayý sürdürüyor ve öyle olacak. Kök hücre çalýþmalarý tüm dünyada ilgi ile ve umutla izleniyor.
Gerçekte bunlar geleceði olan çalýþmalar. Ancak henüz bilim dünyasýnda kabul ve onay görmüþ beyin, omurilik ve kas
hastalýklarý için kullanýma sunulmuþ bir kök hücre tedavisi yok.
Bugün için hayvanlarda ve bazý merkezlerde, deneysel amaçlý olarak insanlarda kullanýlýyor.
Çalýþmalar ve bugüne kadar elde edilen sonuçlar
güvenilir bilim dünyasý için pek çok bilinmezlikler içeriyor. Burada ciddi yan etkiler söz konusu.
Amerika'daki bir araþtýrma laboratuvarýnda kök hücre nakli yapýlan farelerin büyük çoðunluðunda teratom (tümör) oluþtuðu
bildiriliyor..
Yalnýz hastalarýn aklýný karýþtýran bir þey var. Benim benzer yazýlarýmý ve Kas Hastalýklarý Derneði'nin sitesinde sunulan
gerçekleri okuyanlar telefon ediyorlar: ''Hocam kök hücre tedavisi henüz klinik olarak uygulanmýyor diyorsunuz, ama biz sizin
öðrencilerinizden Prof. Mefkure Eraksoy 'un ekibiyle birlikte Multiple Skleroz'da (MS) kök hücre tedavisi yaptýðýný
öðreniyoruz...''
MS konusunda Ýstanbul Týp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalýnda çok önemli çalýþmalar yapan profesör Eraksoy ve ekibi ayný
fakültenin hematoloji bilim dalýndan Profesör Deniz Sargýn 'ýn baþkanlýðýndaki ekiple iþbirliði içinde ve hastanýn kemik
iliði kök hücrelerini
kullanarak tedavi giriþimlerinde bulunuyorlar. Ancak bu doku ya da organ yenilenmesine yönelik bir tedavi deðil. Bu farký
iyi kavramak lazým. MS bir immun sistem hastalýðý. Burada immun sistem hatalý çalýþýyor ve nöronlarýn, sinir yollarýnýn ''
myelin'' adýný verdiðimiz kýlýflarýný tahrip ediyor. Ýþte bu tedavide amaçlanan saldýrgan olmayan yeni bir immun sistem
yaratmaktýr. Bunu gerçekleþtirmek için kök hücrelerinin kemik iliðinden kana dökülmesi saðlanýyor ve kandan eritrositler
uzaklaþtýrýlarak kök hücreler elde ediliyor. Bu hücreler bir torbada saklanýyor. Kemik iliði kuvvetli immun sistem
inhibitörleri ile yok edilerek ve elde edilen kök hücreleri damardan verilerek yeni bir immun sistem yaratýlýyor. Böylece
hastalýðý yaratan faktörlerin elimine edilmesi amaçlanýyor.
Seçilmiþ vakalarda umut veren bu metot bugüne kadar tüm dünyada 200'e yakýn MS hastasýna uygulandý. Ýstanbul Týp
Fakültesi'ndeki ekipler bu tedaviyi þimdiye kadar 2 kiþiye uyguladýlar. Doðaldýr ki bu uygulamalar her MS vakasý için
geçerli deðildir. Yukarda belirttiðimiz gibi uygulamalar seçilmiþ vakalarda yapýlýyor. Benim Profesör
Eraksoy'dan öðrendiðime göre yaklaþýk 50 bin dolara mal olan bu tedavi için 40 kiþi sýrada beklemektedir. Metodun ciddi
riskleri var. Mortalite (ölüm) ve enfeksiyon bunlar arasýnda. Çok dikkatle, titizlikle yapýlmasý gereken bir tedavi ve
sonuçlar hakkýnda da henüz kesin konuþmak mümkün deðil.
Görüldüðü gibi burada kök hücreleri doku hasarýný gidermek için deðil, sadece yeni bir baðýþýklýk sistemi yaratmak için
kullanýyor. Bu tedavi öteki immun sistem hastalýklarý
için de kullanýlabilir . Bir immun hastalýk olan ''Myasthenia Gravis'' için de kullanýlýyor. Bu tedavi metodunun malign
kan hastalýklarýnda, lösemide yýllardan beri kullanýldýðý biliniyor. Beyin ve omurilik hastalýklarýnda, sinir ve kas
hastalýklarýnda kök hücre tedavilerinin baþarýlý bir þekilde kullanýlmasý sanýrým yazýk ki çok yakýn bir gelecekte
gerçekleþemeyecek. Büyük umutlarla yola çýkarýlan ve Çin'e kadar giden kas hastalarýnda varýlan sonuçlar gözden geçirilirse
bu gerçek daha iyi anlaþýlacaktýr. Umutlarýmýzý korumalý, ama ayný derecede gerçekçi olmalýyýz.
Prof.Dr. COÞKUN ÖZDEMÝR
coskunoz@superonline.comCumhuriyet 28.10.2005