bunu mutlaka okuyun arkadaþlarým 2

[randy]

Aspartam ve multipl sklerozAslý Kurne1, Rana Karabudak2

Yapay tatlandýrýcý bir ajan olan aspartam 1966 yýlýnda ülser tedavisini geliþtirmek
amacý ile yapýlan araþtýrmalar sýrasýnda James Schlatter tarafýndan keþfedilmiþtir.
L-aspartik asit ve L-fenilalanin metil eterden oluþan bir dipeptiddir. 1974
yýlýnda yapay tatlandýrýcý ve koku verici ajan olarak kullanýmý “Food and Drug Administration
(FDA)” tarafýndan onaylanmýþtýr. Onayýndan hemen sonra 6,000’in
üzerinde ürün içinde pek çok ülkede milyonlarca insan tarafýndan tüketilmeye
baþlanmýþtýr. Gýdalarýn “diyet-hafif-düþük kalorili” olarak tanýmlanmasý bu içerikleri
nedeni iledir. Ancak kullanýma girmesinden itibaren pek çok tartýþmayý da beraberinde
getirmiþtir. Özellikle çocuklarýn ve gebelik dönemindeki kadýnlarýn aspartam
tüketmelerinin yol açabileceði sonuçlar yýllardýr tartýþýlmaktadýr. Alýnmakta
olduðu miktar ve beraberinde kullanýlan diðer ajanlarýn da aspartama ait olabilecek
zararlý etkileri belirleyebileceði belirtilmektedir.
Aspartam ve metabolik içeriðine ait güvenlik çalýþmalarý hem hayvan modellerinde
hem de saðlýklý infantlar, çocuklar, adölesanlar, eriþkinler, obez bireyler, diyabetikler,
emziren anneler ve fenilketonüri tanýsý ile izlenen ve esansiyel bir aminoasit
olan fenilalanini metabolize etme yeteneklerinde defekt olan bireylerde yapýlmýþtýr.
Aspartama ait metabolik komponentler olan aspartat, fenilalanin ve metanolden
kaynaklanabilecek toksisite kaygýlarý günümüzde tartýþýlmakta olup, bu konuda
çok farklý görüþler bulunmaktadýr. Ajanýn FDA tarafýndan kabulünden sonra
baþ aðrýsý, davraným ve biliþsel deðiþiklikler, duygu durum deðiþiklikleri ve duyarlý
bireylerde allerjik reaksiyonlar gibi bazý yan etkiler bildirilmiþtir [1]. Aspartama ait
zarar verici etkilerin kaynaðýnýn formaldehid oluþumuna katkýsý olabileceði de belirtilmektedir
[2].
Son 20 yýl içinde Amerika Birleþik Devletleri baþta olmak üzere geliþmiþ ülkelerde
beyin tümörü oranlarýnda artýþ bildirilmektedir. Bu artýþa neden olabilecek
pek çok çevresel faktör araþtýrýlmaktadýr. Bu faktörler arasýnda aspartam da ele alýnmýþ
ve mutajenik potansiyel taþýdýðý gösterilmiþtir. Aspartama ait kanserojenik potansiyeli
araþtýran çalýþmalar devam etmektedir. Bu konuda bilim dünyasýnda da
görüþ ayrýlýklarý bulunmaktadýr. Bazý yazarlar diyet ile alýnan ve sirkülasyonda bulunan
aspartat miktarýnýn beyinde normalde nörotransmitter olarak kullanýlan ve
asidik bir aminoasit olan aspartat miktarýný deðiþtirmediðini ve nöronal hasar ile
beyin fonksiyonlarýndaki deðiþikliklerden sorumlu tutulamayacaðýný savunmaktadýrlar
[3].
Son yýllarda medya ve internet aracýlýðý ile aspartam ve multipl skleroz geliþim
riski arasýnda iliþki olduðuna ait pek çok bilgi bizlere ulaþmaktadýr. Ancak bu konu
ile ilgili yapýlmýþ ve bilimsel nitelik taþýyan çalýþmalar bulunmamaktadýr. Bildirimler
genellikle tekli vaka bildirimleri þeklindedir. �nternet kapsamýnda bu konuda
farklý toplum/çevre örgütlerinin oluþturduklarý siteler bulunmaktadýr. Bildirilen yan etkilerin yaklaþýk üçte ikisi nörolojik belirtileri içermektedir.
Diyet içinde bulunan aspartamýn ýsýsý artýþ
gösterdiðinde metabolik asidoza yol açacak þekilde formaldehid
ve sonrasýnda da formik asit oluþumu bildirilmiþ
olup, bu durumda geliþebilecek metanol toksisitesinin
multipl skleroz semptomlarýný taklit edebileceði
öne sürülmektedir. Uzun süreli bu gýdalarý kullananlarda
fibromiyalji, spazmlar, vurucu aðrýlar, bacaklarda
uyuþma, baþ aðrýsý, baþ dönmesi, kulak çýnlamasý, anksiyete
ataklarý, uyku düzeninde bozukluk, unutkanlýk,
eklem aðrýlarý gibi þikayetler bildirilmekte olup, bu yakýnmalar
pek çok nedenden kaynaklanabilir ve toplumda
sýkça bulunan yakýnmalar arasýndadýr. Bu nedenle
yeterli bilimsel veri elde edilene dek bu konuda kesin
yorum yapmak zor olacaktýr ve yeni çalýþmalara ihtiyaç duyulmaktadýr.